Energie

Aardwarmte, ook wel geothermie genoemd, is warmte uit de ondergrond, meestal op een diepte van ongeveer 2.000 meter, waarmee je kassen, gebouwen en huizen kunt verwarmen. Een groot voordeel is dat bij het gebruik van aardwarmte nauwelijks CO² of fijnstof vrijkomt in vergelijking tot het gebruik van fossiele bronnen. Door het gebruik van aardwarmte besparen we jaarlijks ruim 7 tot 8 miljoen kuub aardgas.

Een aardwarmte-installatie bestaat uit een productieput van waaruit het warme water uit de diepe aardlaag wordt opgepompt en een injectieput die het afgekoelde water terugvoert naar de ondergrond. Alleen de warmte (niet het water) die vanuit de ondergrond wordt opgepompt wordt overgedragen aan een warmteleiding naar de afnemers.

Meer weten over de aardwarmte-installatie? Kijk op alles over aardwarmte.nl

Vanuit onze maatschappelijke verantwoordelijkheid is ons bedrijf voortdurend op zoek naar nieuwe mogelijkheden voor verduurzaming in de gehele productieketen. Energie is daar een belangrijk onderdeel van. We zochten naar ideeën om het energieverbruik terug te dringen en betaalbare vormen van energie in te zetten. We lazen over aardwarmte in de toekomstvisie van de gemeente en zijn op zoek gegaan naar informatie.

We zijn gaan samenwerken met studenten en geologen bij de TU Delft om een project op te zetten. Een onderzoek (uitgevoerd door Panterra) bevestigde dat aardwarmtewinning in de ondergrond vanaf ons bedrijfsterrein mogelijk is. We hebben onze plannen aan de gemeente voorgelegd en samen onderzocht welke vergunningen nodig zijn. Na jaren voorbereiden werd in 2010 de eerste paal geslagen en kon de installatie in 2011 in gebruik worden genomen. Alle activiteiten zijn ontwikkeld binnen de wettelijke kaders en in afstemming met EZK. Ook de gemeente heeft altijd meegewerkt en het project ondersteund.

Als een van de eerste telers in Nederland hebben wij onze energievoorziening verduurzaamd en dragen we bij aan een klimaatbestendige bedrijfsvoering. Door het gebruik van aardwarmte besparen we jaarlijks 7 tot 8 miljoen kuub aardgas en gebruiken we praktisch geen fossiele brandstoffen meer.

Het aardwarmtewater heeft een gemiddelde temperatuur van 75 graden Celsius. Het afgekoelde water wordt met een temperatuur van ca. 30 graden Celsius terug geïnjecteerd in dezelfde bodemlaag.

Wij, maar ook de overheid, zijn ervan overtuigd dat aardwarmtewinning veilig en verantwoord is. De minister heeft ingestemd met onze aardwarmtewinning op basis van adviezen van deskundige en bevoegde instanties (TNO, SodM). Wij leveren jaarlijks rapportages over de winning aan de bevoegde instanties. Ook vinden er geregeld controles door de bevoegde instanties plaats op ons bedrijf.

De winning van aardwarmte vindt plaats uit lagen op een diepte van 2.000 – 2.500 meter onder het aardoppervlak. De winning vindt daardoor plaats op een veel dieper niveau dan grondwaterwinning (bijvoorbeeld voor drinkwater). In het ontwerp-instemmingsbesluit zijn voorschriften opgenomen om de betrouwbaarheid en technische staat van de putten te monitoren, zodat vermenging van aardwarmte-water en grondwater wordt voorkomen. Het gebied waar wij aardwarmte winnen, is geen (toekomstig) drinkwaterwingebied. Eventuele risico’s voor drinkwater zijn dus niet aan de orde.

Wij doen er alles aan om de aardwarmtewinning gedurende de hele levensduur veilig en verantwoord te laten plaatsvinden. Dat zijn wij ook wettelijk verplicht. In het ontwerp-instemmingsbesluit van het ministerie staat dat Duijvestijn een Well Integrity Management System (WIMS) moet hebben, waarbij het bedrijf onder meer zorgdraagt voor de monitoring van de betrouwbaarheid en de technische staat van de putten. In de bovenste bodemlagen – waar zich het grondwater bevindt – zijn de stalen wanden van de putten geheel met cement omkleed tot een diepte van 1.200 m. De kans op een lekkage is zodoende minimaal.

Om te zorgen dat dit zo blijft wordt het winningsproces voortdurend gemonitord. Zo wordt er bijvoorbeeld gelet op de dikte van de wand van de put en de samenstelling van het aardwarmte-water. Hierdoor kunnen we eventuele problemen tijdig opsporen en aanpakken. Verder worden de putten periodiek opengemaakt en fysiek gecontroleerd met meetapparatuur en camera’s. Ook vindt er dan groot onderhoud plaats aan de putten, pompen en andere onderdelen van de installatie. Duijvestijn rapporteert de uitkomsten van het WIMS jaarlijks aan EZK en SodM. Ook volgen we regelmatig cursussen om een veilige werkwijze te kunnen blijven waarborgen.

De mogelijke effecten van aardwarmtewinning zijn niet vergelijkbaar met de gevolgen van de gaswinning in Groningen. Het zijn hele verschillende technieken: bij gaswinning ontstaat een drukverschil in de (diepe) ondergrond, omdat er gas uit de ondergrond wordt gehaald en er geen materie wordt teruggepompt.

Bij aardwarmte is er een volumebalans, omdat het geproduceerde warme water direct afgekoeld wordt terug geïnjecteerd in de ondergrond. Het is een circulair systeem waarbij er dus geen materie aan de ondergrond wordt onttrokken. Hierdoor is de kans op trillingen of bodemdaling door aardwarmtewinning minimaal.

De technologieën ontwikkelen zich voortdurend. Nieuwe inzichten over veiligheid worden ook toegepast bij onze aardwarmte-installatie. Kennis delen we met andere aardwarmte-operators onder meer via de branchevereniging Geothermie Nederland.

Wij zijn dit project destijds gestart vanuit idealisme. Om bij te dragen aan een betere wereld. Eventuele risico’s voor mens en milieu zijn vooraf dan ook grondig onderzocht. Het maatschappelijk belang is tenslotte ook ons bedrijfsbelang. Voor zover bekend heeft aardwarmtewinning geen effect op het bodemleven en bovengrondse flora en fauna.

Duijvestijn heeft een omgevingsvergunning van EZK. Hierin zijn de aanleg van het bovengrondse deel van de aardwarmte-installatie maar ook milieuaspecten geregeld zoals geluid, afvalwater, afvalstoffen, uitstoot naar de lucht, energie, veiligheid en transport. Aardwarmte is een duurzame vorm van energie waar de omgeving helemaal geen last van heeft. Fossielvrije alternatieven waarbij grootschalig energie wordt opgewekt, zoals windmolens, hebben een veel grotere impact.

De eerste omgevingsvergunning dateert van 2 augustus 2013. Op 8 maart 2017 heeft Duijvestijn een (vernieuwde) omgevingsvergunning gekregen. Hierbij kregen we ook toestemming om de maximale injectiedruk te verhogen: dit is de (stroom)snelheid waarmee het afgekoelde aardwarmte-water wordt teruggevoerd in het ondergrondse reservoir. Bij een hogere stroomsnelheid is een hogere warmwaterproductie mogelijk. Uit onderzoek blijkt dat er geen nadelige gevolgen voor het ondergrondse milieu zijn.

Bij de winning van aardwarmte zijn er minimale risico’s op bodemdaling en bodemtrilling. De maximale bodemdaling door de aardwarmtewinning bij Duijvestijn is berekend op maximaal 6 mm* voor de gehele winningsduur van 35 jaar. Wanneer je andere aardwarmteprojecten in de nabije omgeving meerekent, kan de totale bodemdaling iets groter zijn. De kans op bodemtrilling is ook onderzocht. Deze blijkt in de laagste risicocategorie van seismiciteit te vallen: dit betekent dat de kans op bodemtrilling als gevolg van de aardwarmtewinning erg klein is. In Nederland heeft zich nog nooit een beving voorgedaan bij onze manier van aardwarmtewinning.

In het winningsplan worden mogelijke nadelige gevolgen op natuur en milieu beschreven die in het ontwerp-instemmingsbesluit worden beoordeeld. Op basis van verschillende adviezen oordeelt de minister dat de kans op nadelige effecten van de aardwarmtewinning minimaal zijn. Wel staan in het ontwerp-instemmingsbesluit voorschriften om de winning te blijven monitoren.

*Winningsplan, pagina 37

Allereerst: op basis van de analyses blijkt dat de kans op schade minimaal is. Bodemtrilling als gevolg van de aardwarmtewinning valt in de laagste seismische risicocategorie. Het meetnetwerk van het KNMI, dat trillingen in de ondergrond continu monitort, kan alle zelfs door mensen niet voelbare trillingen registreren. Er worden geen trillingen vastgesteld.

Op de diepte waarop het aardwarmte-water wordt gewonnen is de opbouw van de bovenlaag – in dit geval veengrond of kleigrond – niet van invloed. De diepe ondergrond bestaat uit steenlagen, zoutlagen en kleilagen die er al miljoenen jaren liggen en volledig zijn ingeklinkt. Het aardwarmtewater wordt gewonnen uit een poreuze steenlaag.

De bodemdaling die verwacht wordt ten gevolge van de winning van aardwarmte is zo klein dat deze niet meetbaar zal zijn. Monitoring van bodemdaling in het gebied is dus niet mogelijk.

Deze daling valt bovendien weg tegen de autonome bodemdaling in het gebied. In Zuid-Holland is schade aan gebouwen door bodemdaling of verzakkingen eigenlijk altijd het gevolg van processen in de ondiepe ondergrond (zetting of inklinking van klei, veenoxidatie enz.) tot circa 15 m diepte. Deze bodemdaling, tot 2 cm per jaar, wordt niet veroorzaakt door dieper gelegen processen, zoals aardwarmtewinning die plaatsvindt op dieptes van 2.000 – 3.000 m.
Meer informatie over autonome bodemdaling is te vinden op de website van de provincie Zuid-Holland.

De bodemdaling van enkele millimeters (6 mm in 35 jaar) als gevolg van aardwarmtewinning zal zich geleidelijk vormen, verspreid over een gebied van meerdere kilometers.  Dit is onmerkbaar en onmeetbaar. Daarom heeft het ministerie geconcludeerd dat de bodemdaling geen nadelige effecten heeft op de omgeving, zoals huizen en andere bebouwing.

Mocht u toch vermoeden dat u schade ondervindt, kunt u zich wenden tot ons, de vergunninghouder. Eventueel onderzoek naar het verband tussen schade en de aardwarmtewinning kan plaatsvinden door de Technische commissie bodembeweging.

Als vangnet voor eventuele schade is er een Waarborgfonds Mijnbouwschade.

Een verhoging van de productie heeft geen nadelige gevolgen voor het (ondergrondse) milieu en veiligheid voor de omgeving. Wij houden ons  strikt aan de regels voor een veilige productie en injectie van aardwarmtewater. De aanvraag is gedaan op basis van de hoeveelheden die verantwoord en haalbaar zijn bij ons aardwarmtesysteem.  Dit maakt het mogelijk om nog meer duurzame warmte in te zetten voor onze bedrijfsvoering.

In de Omgevingsvergunning van 2017 heeft Duijvestijn ook toestemming gekregen van SodM voor een maximale injectiedruk* van 106 bar, overeenkomend met een productie van 300 kuub per uur.
De 180 kuub per uur dat TNO adviseert is gebaseerd op modellen en niet op de werkelijke gemeten (injectie)data. Dit hebben wij via een zienswijze aangekaart (13 januari 2022).

* De (stroom)snelheid waarmee het afgekoelde aardwarmte-water wordt teruggevoerd in het ondergrondse reservoir.

Wij hebben jarenlang aan veel mensen uitleg gegeven. Bij verschillende gelegenheden hebben wij ministers en media ontvangen die interesse hadden in ons aardwarmtesysteem. Sinds de start van onze aardwarmte-activiteiten hebben wij op ons terrein ongeveer 4000 bezoekers in groepen ontvangen uit binnen- en buitenland. Ook hebben wij groepen scholieren ontvangen. We hebben omwonenden/inwoners van de gemeente uitgenodigd bij de opening van de aardwarmte-installatie in 2011. Ook hebben we meegedaan met het evenement “Kom in de Kas”. Iedereen kon hierbij aansluiten. Daarnaast onderhouden de eigenaars persoonlijk contact met omwonenden in het gebied rond het bedrijfsperceel.

Wel zijn wij door onze vroegere ontsluitingsweg via de Overgauwseweg, vóór de opening van de Komkommerweg in 2020 naar Pijnacker, meer gericht geweest op de relatie met inwoners van deze woonkern.

Wij voelden ons, net als een aantal ontvangers van de briefkaart, ook wat overvallen door de communicatie van EZK over het besluit over winningsplan eind 2021. Dit winningsplan hebben wij overigens al in 2019 ingediend.

Wij betreuren het dat een aantal inwoners van Delfgauw vindt dat onze informatie hen onvoldoende heeft bereikt. Onbekend maakt onbemind. Hier willen we verandering in brengen. Om tegemoet te komen aan de informatiebehoefte van alle bewoners in deze gemeente hebben wij begin januari een omgevingsmanager aangetrokken en informatie over de aardwarmtewinning op onze website aangevuld (4 januari). Daarnaast zijn we voornemens om een open dag te organiseren. De aardwarmte-installatie zal dan ook te zien zijn en iedereen is welkom om alle vragen te stellen. Ook kunnen inwoners telefonisch of per mail contact met ons opnemen. Ook is er veel informatie te vinden op www.allesoveraardwarmte.nl

Tot slot hebben wij contact opgenomen met bewoners die een zienswijze hebben ingediend om hun zorgen te bespreken. Daarnaast staan wij open voor vragen en wensen vanuit de lokale gemeenschap van Delfgauw, net zoals voor de andere woonkernen van onze gemeente.